کاربرد صحیح روغن های موتور

کاربرد صحیح روغن های موتور در این بخش ابتدا به نحوه صحیح کاربرد روغن های موتور در ایران ، سپس با مشخصات روغن های جدید تر و مطابقت آنها با استاندارد های EURO می پردازیم. 1. فشار روغن ودلایل تغییرات آن نکته قابل توجه در مورد فشار روغن این است که مقدار آن باید همواره حول حوش میزان مجاز تعیین شده توسط سازنده خودرو باشد و افزایش و کاهش فشار نسبت به مقدار مجاز قطعاً مشکلاتی را برای موتور ایجاد خواهد کرد . برای درک عمیق و تجسم بهتر می توان به مقایسه بین موتور اتومبیل و بدن انسان پرداخت. همان طور که می دانیم افزایش یا کاهش فشار خون در بدن بعنوان بیماری تلقی می شود و تحت درمان قرار می گیرد . بهمین ترتیب افزایش یا کاهش فشار روغن نسبت به مقدار مجاز نیز نشانه اشکال در سیستم روانکاری یا روغن می باشد. بنابراین تصوری نادرست خواهد بود اگر بالا بودن فشار روغن بعنوان مزیتی برای روغن تلقی گردد. حال آنکه متاسفانه اکثر مصرف کنندگان روغن ، مخصوصاً رانندگانی که با خودروهای مجهز به عقربه فشار سنج روغن سفر می کنند مایلند عقربه فشار سنج روی اعداد بالاتر از حد نرمال بایستد . در همین ارتباط و در تائید مطلب ، ذکر این نکته ضروری است که که بنا به گفته یکی از مسئولین شرکت مرسدس بنز با آنکه فشار نرمال برای تعدادی از خودروهای بنز کمی پیش ازBar 2.5 ذکرشده است ولی اکثررانندگان شارbar 3.0-3.5 رافشار مطلوب می دانندوحتی فشار های کمتر از bar 3.5 موتور را معیوب ارزیابی کرده ونسبت به تعمیر آن اقدام می نمایند. همچنین در زمان خرید و فروش این نوع خودرو ها فشار روغن معیاری برای تعین وضعیت موتور بوده و فروشندگان نیز برای پوشاندن عیوب مکانیکی که ممکن است خودرو دچار آن باشد با استفاده از روغن های با ویسکوزیته بالایا موادی موسوم به STP فشار روغن را بالاتر از حد نرمال نگه داشته و خریداران را در مورد سلامت موتور خودرو مجاب می کند. عوامل موثر در فشار روغن تغییرات فشار روغن می تواند ناشی از عوامل مکانیکی روغنی باشد که هر یک بصورت جداگانه مورد بحث و بررسی قرار می گیرد . 1-1 عوامل روغنی : تغییرات شیمیایی و فیزیکی روغن مصرفی می تواند فشار روغن موتور را تحت تاثیر قرارداده و باعث افزایش و کاهش آن گردد. 1. اکسیداسیون و نیتراسیون . 2. آلودگی ذرات فلزی و گردو خاک. 3. آلودگی با ضد یخ. 4. انتخاب غلط روغن. 5. رقیق شدن با سوخت. 6. شکستن مولوکولها .v.l.l 7. سطح پائین روغن درون کارتر. 2-1 عوامل مکانیکی 1.عیوب فشار سنج ، سیستم ارسال پیام ، عقربه یا لامپ اخطار. 2.اشکالات پمپ روغن. 3. عیوب شیر اطمینان. 4.شل بودن اتصالات پمپ. 5. لقی بیش از اندازه یاتاقانها. 6.عدم کار کرد درست کولر روغن. 2)کاهش میزان روغن موتور و علل آن کم کردن روغن از آن دسته مسائلی است که معمولاً کارشناسان و مصرف کنندگان نسبت به آن اختلاف نظر دارند بدین معنی که از نظر کارشناسان برای مصرف و کم شدن روغن موتور نه تنها منعی وجود ندارد بلکه با توجه به شرایط طراحی و ساخت اجزاءموتور الزامی می باشد و هرچه خودروها از نظر توان و قدرت پیشرفت می کنند بدلیل سخت شدن شرایط کاری و بالا رفتن دمای موتور مصرف روغن از نظر توان و قدرت پیشرفت پیدا می کند و از طرف دیگر مصرف کنندگان کاهش میزان روغن موتور را نقیصه ای برای آن می دانند و روغنی را مطلوب ارزیابی می کنند که در هنگام کار از میزان آن کاسته نگردد و در این مورد به توصیه سازندگان خودروها در مورد حدود مجاز کاهش روغن برای آن خودرو خاص نیز توجهی ندارند.به عنوان مثال شرکت مرسدس بنز برای مدل های 450 SEL-450SE-350SE-280SEL-280S- کاهش روغن به میزان 1.5 تا 2.5 لیتر در هر 1000 کیلومتر را مجاز دانسته و لی اغلب مصرف کنندگان این میزان کاهش را دلیلی بر عدم مرغوبیت روغن دانسته و اقدام به تعویض کامل روغن می کنند حال آنکه کاهش کاملاً طبیعی است و می توان با اضافه نمودن روغنی از همان نوع وبه همان مقدار آن را برطرف نمود. 1-2 - عوامل معمول کاهش روغن موتور بطور کلی برای کم کردن روغن موتور سه علت را می توان بر شمرد: 1.معمولاً ده تا بیست درصد روغن خروجی از طریق کارتر جداره سیلندر می سوزد و از موتور خارج می شود، این مقدار کاهش حدود mm3/round 0.06 می باشد. که با در نظر گرفتن دور موتور 400RPM و سرعت صد کیلومتر در ساعت، حدود CM3 150 روغن در هر 1000 کیلومتر خارج می گردد. 2. در موتور های احتراق داخلی به دلیل بالا بودن دمای سیستم ، مقداری از روغن موجود درون کارتر تبخیر شده. به هر صورت مجموع کاهش مجاز روغن در 1000 کیلومتر حدود 2/1 لیتر می باشد که در بعضی از خودرو ها به دلیل شرایط کاری سخت تر این میزان حتی ممکن است به 5/2 لیتر در هر 1000کیلومتر نیز برسد .به هر شکل می باید این میزان کاهش با سرریز نمودن روغنی از همان نوع توصیه شده توسط سازنده و موجود درون کارتر، جبران گردد. 2-2- عوامل غیر معمول کاهش روغن علاه بر عوامل معمول کاهش روغن در بعضی از مواقع به دلیل پاره ای اشکالات میزان کم شدن روغن موتور افزایش می یابد. که باید با دقت به آن توجه کرد و در جهت رفع آن اقدام کرد. 1. سطح روغن از محدوده مجاز بالاتر است در این حال باید روغن را تا زیر حد مجاز بالایی تخلیه نمود. 2. روغن با ویسکوزیته نامناسب و کمتر از توصیه سازنده خودرو انتخاب شده است ،روغن باید تخلیه شود و روغن مناسب جایگزین گردد. 3. دمای روغن از حد نرمال بالاتر رفته است باید اشکالات مکانیکی را مورد توجه قرار داد. 4. روغن از طریق آب بندها ی میل سوپاپ و میل لنگ به بیرون نشت می کند اشکالات آب بندها باید بر طرف گردد. 5. رینگ پیستون دچار سائیدگی یا چسبندگی شده اند، رینگ ها و پیستون ها باید تعمیر یا تعویض شوند. 6. گاید و ساق سوپاپ ها دچار چسبندگی شده اند، در اینصورت قطعات باید تعویض شوند. 7. آب بند ی و سوپاپ ها در حالت بسته دچار اشکال است . باید سوپاپ ها و نشیمنگاه آنها را مورد برسی و توجه قرار داد. 8. ویسکوزیته روغن بایدمطابق توصیه سازنده خوردو انتخاب شده است . ولی به دلیل محدوده وسیع طول هیدروکربورهای موجود در روغن ، هیدروکربورهای کوتاه تر سبک تر و سریعاً تبخیر می شوند و میزان روغن ها کاهش می یابد. استفاده از آزمایشات روغن در جهت شناسایی وضعیت موتور و تعیین کیلومتر کارکرد مفید روغن همانطور که در ابتدای مطلب آمده است سیستم روانکاری و روغن موتور شباهت بسیاری به دستگاه گردش خون داردبه همان ترتیبیکه با آزمایشات خون می توان به بسیاری از معایب دستگاه گردش خون پی برد با مطالعه نتایج حاصل از آزمایشات روغن نیز می توان از وضعیت و سلامت سیستم روانکاری مطلع گردید این آزمایشات عبارتند از : 1. تعیین میزان و نوع فلزات موجود در روغن. 2. تعیین تغییرات ویسکوزیته روغن در حال کار . تفاوت بین مقدار ویسکوزیته روغن کارکرده و روغن تازه، نشان دهنده وقوع تغییراتی در روغن می باشد که این تغییرات می تواند ناشی از تحولات شیمیایی و فیزیکی روغن باشد . از مهمترین تحولات شیمیایی می توان اکسیداسیون و از تغییرات فیزیکی ، آلودگی با براده های فلزی و گرد و غبار ، اختلاط با سوخت و اختلاط با روغن سبک تر را نام برد. 1. اکسیداسیون روغن. 2. نیتراسیون روغن. 3. آلودگی روغن با ذرات فلزی و گرد غبار . 4. اختلاط روغن با سوخت. 5. اختلاط با روغن سبک تر. 3-3 آزمایشات دیگر 1. ظاهر ، بو. 2. تست آب. تست Blotter spot 3.نقطه اشتعال Flash Point. 4. مواد حل نشدنی در پنتان و تولوئن. 5. تست TAN و TBN. 4-3 تعیین کیلومتر کارکرد مفید روغن موتور برای تخمین زمان تعویض روغن موتور باید پارامتر های زیادی را مورد توجه قرار گیرد. برای اینمنظور لازم است در حین کار در فواصل مشخص از روغن نمونه های مختلف گرفته شود و در هر مرحله آزمایشات متعددی از جمله : ویسکوزیته ، تست آب ، Blotter Spot ،FlashPoint مواد حل نشدنی در پنتان و تولوئن TBNوTAN، انجام شود و نتایج حاصل با مقادیر مجاز و همچنین نتایج حاصل ازمراحل قبل مقایسه گرددو نهایتاً کیلومتر کارکردمفیدآن روغن خاص در همان نوع خودرو تعیین گردد.بنابراین با توجه به شرایط محیطی و نحوه رانندگی ، نوع خودرو و نوع روغن و کیلومتر های کار کرد مفید ، متفاو ت خواهند بود و یک شرکت روغن ساز قطعاً نمی تواند و نمی باید برای روغن های تولیدی خودکیلومتر کارکرد مشخصی تعیین نماید و این سازندگان خودرو هستند که با توجه به طراحی موتور ،سطح کیفیت روغن مناسب آنرا مشخص نموده و با در نظر گرفتن سخت ترین شرایط کاری کیلومتر کارکرد مفید آنرا تعیین می نمایند.بنابراین مصرف کنندگان باید هنگام خرید روغن به سطح کیفیت توصیه شده توسط سازنده خودرو (و نوشته شده بر روی ظرف روغن ) توجه نموده و روغن مناسب را خریداری نمایند و در عین حال کیلومتر کارکرد مفید تعیین شده توسط سازنده خودرو را رعایت نمایند. عوامل موثر در تغییر طراحی موتور: 1.E.P.A . 2. استفاده کنندگان از موتور دیزل. قوانین آژانس حفاظت از محیط زیست Environmental Protection Agency (EPA) و دیگر ارگان های دولتی حفاظت از محیط زیست در سراسر جهان ، مبنی بر کم کردن آلاینده های مضر موتور و درخواست استفاده کنندگان موتور دیزل (تجهیزات سنگین و کامیون ها) مبنی بر نیازبه موتور هایی با قدرت (H.P) بالاتر سبب گردید تا سازندگان خودرو تغییراتی را در طراحی موتور بدهند. تغییر در طراحی موتور و نتایج آن در موتور های جدید ،رینگ بالایی پیستون بالاتر از نوع مشابه در موتور های قدیمی می باشد.نتایج این تغییر در طراحی موتور دیزل عبارتند از : 1.آلودگی کمتر 2.کارائی بالاتر : بعلت آنکه حجم شکاف بین رینگ بالایی و بالای پیستون ودیواره آستری سیلندر کاهش می یابد ضریب تراکم بالا رفته و این امر سبب می گردد فضای مرده در محفظه احتراق کم شده و کارائی سوخت را بهبود بخشیده و آلودگی را تقلیل می دهد. علل تغییر در روغن موتور های دیزلی تکنولوژی روغن موتور های دیزلی به کیفیت آن تنها به یک دلیل تغییر می کند و آن تغییردر طراحی موتور است .بالاتر قرار گرفتن رینگ پیستون باعث تراشیده شدن دوده بیشتری (که ناشی از احتراق ناقص سوخت است) از جدارهآستری دیواره سیلندر و انتقال آن به داخل محفظه میل لنگ می گردد. از سویی موتور های دیزلی امروزی روغن کمتری می سوزانند و نهایتاً مقدار روغن برای سرریز کردن نیز کمتر گردیده و این امر موجب می گردد که دوده ورودی به روغن به سرعت فزونی یابد، لذا پراکنده سازی دوده در روغن در مقایسه با روغن های قدیمی می بایست بیشتر باشد. عدم توجه به دوده مورد بحث موجب مشکلات ذیل می شود (عوارض ناشی از عدم توجه به دوده وارده به روغن) 1. گرفتگی و انسداد فیلتر روغن. 2. تشکیل لجن . 3. رشد سریع ویسکوزیته. خرابی یاتاقان ها. قرار گرفتن رینگ پیستون در محدوده بالاتر ، درجه حرارت رینگ را افزایش می دهد. در طراحی جدید موتورهای دیزلی ، درجه حرارت شیار رینگ بالایی 38 درجه سانتی گراد بالاتر از موتور های قبلی است . سمت بالایی پیستون به علت نزدیکی به محفظه احتراق داغتر از قسمت پائین تر آن می باشد عدم استفاده از روغن مناسب باعث ایجاد رسوباتی در شیار رینگ وروی سطح محل استقرار رینگ می گردد. این امر موجب می گردد که پیستون بخوبی خاصیت آب بندی کردن محفظه احتراق را نداشته باشد. این رسوبات در هر بار تعویض مرتب انباشته می گردد.سرانجام در اثر فرار گاز از پشت پیستون زیاد شده که سایش (بوش) سیلندر را بهمراه خواهد داشت. مشکلات ناشی از تغییردر طراحی موتور 1. افزایش میزان دوده در روغن. 2. افزایش درجه حرارت رینگ. لذا بمنظور فائق آمدن و غلبه کردن بر مشکلات مزبور باید از روغنی استفاده شود که قابلیت حمل دوده بیشتر و تحمل درجه حرارت بالاتر را داشته باشد و بتواند عمر بهینه موتور را حفظ نماید. مزایای یک روغن دیزلی با استاندارد API CF4: 1. خاصیت پراکنده سازی بالاتر برای کنترل مقدار دوده و کاهش تغییرات در گرفتگی فیلتر در بزرگراه ها و جاده های معمولی (تغییرات گرفتگی فیلتر به علت تغییرات سرعت می باشد). 2. کاهش سایش محفظه سیلندر بوسیله حداقل کردن رسوبات روی رینگ که در موتورهای با عمر بالا اتفاق می ا فتند. 3. کاهش مصرف روغن تا 40درصد در مقایسه با روغن مونوگرید مانند SAE30 . کارائیAPI CF4 : مهمترین شرط کارائی روغن ها ی با سطح استاندارد CF4 یکی مصرف پائین روغن و دیگری کاهش تشکیل رسوب می باشد مصرف پائین روغن به کاهش آلودگی کمک می کند. کاهش رسوب در محفظه رینگ و شیارهای رینگ حفظ ساختار بوش های سیلندر را سبب شده که نتیجه آن حفظ کنترل روغن وبهبود عمر موتور می باشد. روغن موتور SHPD : SHPD : Super High Performance Diesel روغن موتور SHPD یک روغن موتور دیزلی پیشرفته با کیفیت بسیار عالی برای استفاده در موتور های توربوشارژ قدرت بالا است. SHPD یک روانکار برجسته برای حمل و نقل های جاده ای است این روغن موتور در واحد های قدرت ساختمانی صنعتی نیز بکار میرود.این روغن موتور برای موتورهای توربوشاژ non intercooled وعملکرد خاموش و روشن در بزرگراه ها تحت دشوارترین شرایط بکار می رود. خواص روغن موتور دیزلی:SHPD 1-دارای فرمولاسیون پیشرفته از مرسدس بنز 3/288 و ولو VDS2 می باشد. 2-قابلیت حرارتی بالا باعث جلوگیری از رینگ چسباندن می شود. 3- دارابودن مقاومت ضدپولیش کاری عالی جهت حفظ بورینگ ها در موتور های دیزلی توربو شارژ قدرت بالا. 4- به علت مولتی گرید بودن و دارا بودن مقاومت برشی خوب باعث استارت آسان محافظت در مقابل سایش شده و همچنین باعث کنترل مصرف روغن در موتور می شود. ویژگی ها: شیار های سیلندر موتورهای دیزل توربو شارژ مدرن ممکن است به علت کارکرد زیاد از بین رفته و میزان مصرف روغن افزایش یابد که در نتیجه راندمان موتور افت می کند تا نقطه ای که برنامه تعمیرات الزامی می گردد. روغن موتور نوع SHPD بوسیله سازندگان موتور برای حفاظت در مقابل آسیب های ناشی از صیقلی شدن سیلندر توصیه شده است روغن موتور SHPD در مقابل استاندارد های شناخته شده صنعتی خودرو از قبیل تست پولیش فوردتورنادو ، دایلمر بنز MAN QC13-107 و 364A نتایج بسیار عالی می دهد . خصوصیات فیزیکی یک نمونه روغن SHPD عبارتند از:

نکات ایمنی و بهداشتی روغن های موتور: 1-مضرات روغن -تماس با پوست :تماس مکرر روغن ها باعث خشکی پوست می گردد. -تماس باچشم: تماس روغن با چشم ها باعث صدمات زود گذر قرنیه چشم می شود. -بلعیدن : سبب معده درد و ایجاد حالت تهوع می گردد ، در صورت تنفس و ورود روغن به شش ها التهاب شدید ریوی ایجاد می گردد. -مه روغن : سبب آسیب رسیدن به شش ها و راههای تنفسی می گردد. 2-کمکهای اولیه: -بلع:از وارد کردن مصدوم به حالت تهوع خودداری کرده و از طریق بینی چیزی خورانده نشود،سریعاً مصدوم را به بیمارستان منتقل کنید. -پوست : لبایس های آلوده را خارج کرده و پوست را با آب و صابون شستشو دهید . بطور کلی باید تماس با پوست را به حداقل ممکن رساند که برای اینکار می توان از دستکش های مقاوم در برابر مواد شیمیایی که نئو پرن و نیتریل و پلی اتیلن یا PVC می باشد استفاده کنید. -چشم : در صورت تماس روغن با چشم ها به مدت 15 دقیقه با آب شستشو دهید . -تنفس :استنشاق بخارات به میزان کم مشکلی ایجاد نمی کندولی اگر بخارات ایجاد شده ناشی از محصولات داغ باشد بسرعت بایستی از منبع تراوش جلوگیری شود و سریعاً بایستی از گاز اکسیژن و دستگاههای تنفسی استفاده نمود. -کمک های اولیه در هنگام آتش سوزی: در هنگام آتش سوزی از کف های مقاوم در برابر الکل ، مواد شیمیایی خشک ماسه و دولومیت وco2 استفاده شود از آب به شکل اسپری استفاده گردد تا از انتشار آتش جلوگیری شده و بخارات را پراکنده سازد و همین طور بایستی از تجهیزات تنفسی و پوشش های مقاوم در برابر مواد شیمیایی استفاده نمود. 3-محافظت های روغن: -از ظروف محتوی روغن مجدداً استفاده نکنید و دریچه را هنگام مصرف بسته نگه دارید و دور از جرقه اشتعال باز نگهداری شود. -از سیستم تهویه خوب و مناسب استفاده گردد تا تنفس بخارات روغن حتی الامکان جلوگیری شود. -ظروف محتوی روغن را از زمانیکه بی مصرف است کاملاً بسته نگه داشته و دور از اسیدها و اکسید کننده های قوی نگهداری نمایید. -از چکه کردن روغن وتماس با پوست و چشم حتی الامکان جلوگیری کرده و حتماً در محل کار قسمتی راجهت شستشوی چشم ها در نظر بگیرید. -جمع آوری چکه ها و قطره های روغن و برگرداندن آن به ظرف نگهداری روغن و شستشوی کافی نقاط آلوده شده با آب و مواد شوینده ضروری است.

جدول 1

استاندارد گازهای خروجی برای ماشین های مسافربری بر حسب g/km

موتورهای دیزلی

جدول2

استاندارد گازهای خروجی برای ماشین های مسافربری بر حسب g/km

موتورهای دیزلی

بهبود کیفی سوخت

الف : بنزینی

ب:دیزلی

میزان گازهای خروجی بر حسب استاندارد:EURO